Mycotoxines:
Aflatoxines, ochratoxines, patulan, fumonisinen, zearalenone, trichothecenen, nivalenol/deoxynivalenol, ... zijn schimmelsporen (mycotoxines) geproduceerd door schimmels zoals Aspergillus flavus en Aspergillus parasiticus, Fusarium en Penicillium,... die gedijen in warme, vochtige omstandigheden. Door de opwarming van het klimaat en hogere luchtvochtigheid nemen mycotoxine-besmettingen in gewassen toe, ook in België en Nederland. Aflatoxines en andere mycotoxines komenvolgens de WHO vaak voor in
- granen,
- zaden,
- noten en bonen (zoals pinda’s),
- maïs,
- rijst,
- (gedroogde) vruchten, sappen van vruchten
- olijven,
- oliën van noten en zaden en vruchten
- gedroogde kruiden
- wortel-knolgewassen
- koffiebonen
- chocoladebonen
Tijdens de groei, oogst en opslag bij hoge temperaturen en vochtige omstandigheden kunnen deze voedingsmiddelen besmet raken. Wie ooit al tomaten buiten in volle grond heeft proberen kweken heeft zeker ervaring met schimmels. In september als het nog warm is en soms weken heel vochtig, kan de tomatenplant op een paar dagen tijd helemaal vol geraken met schimmel. In het begin onzichtbaar, maar na een poosje blijkt toch heel de oogst aangetast, hoe goed je hem ook verzorgd hebt.
Ook zuivelproducten, vlees (voornamelijk van gevogelte) en eieren kunnen indirect besmet raken wanneer gevogelte of vee besmet graan te eten krijgt.
Mycotoxines komen ons lichaam binnen via voedselconsumptie, met name wanneer we onvoldoende gecontroleerde producten eten. In ontwikkelde landen zijn er strikte controles door voedselautoriteiten, maar aflatoxineresiduen kunnen alsnog worden aangetroffen in geïmporteerde producten of huisgemaakte voedingsmiddelen. Vaak wordt de controle gedaan vlak na het oogsten en voor het transport. Maar schimmels vermeerderen met de tijd. Hoe langer het voedsel onderweg is naar je bord hoe hoger de gemiddelde schimmelgraad.
Zijn ze giftig?
Hoewel mycotoxines onzichtbaar en smaakloos zijn, zijn ze gevaarlijk op de lange termijn. Consumptie van mycotoxines kan schadelijk zijn voor de lever, met een verhoogd risico op leverkanker bij langdurige blootstelling.
Mycotoxinen zijn giftige stoffen geproduceerd door schimmels en kunnen naast directe toxiciteit ook secundaire ziektepatronen veroorzaken. De directe effecten van mycotoxinen, zoals leverschade bij aflatoxine of nierproblemen door ochratoxine, of diabetisch zijn goed gedocumenteerd, maar secundaire ziektepatronen treden vaak op door het verzwakken van het immuunsysteem of het ontregelen van metabole processen. Een van de belangrijkste secundaire effecten is het onderdrukken van het immuunsysteem, vooral bij langdurige blootstelling. Dit verhoogt de vatbaarheid voor infecties door bacteriën, virussen en andere pathogenen. Trichothecenen, zoals deoxynivalenol (DON), kunnen bijvoorbeeld de aanmaak van witte bloedcellen verminderen, waardoor het lichaam minder goed in staat is om infecties te bestrijden. Ook hoge cholesterol of triglyceriden waarde kan hun oorsprong vinden in te hoge mycotoxine belasting.
Bovendien zijn mycotoxinen zoals fumonisinen geassocieerd met verstoringen in de vetstofwisseling, wat kan leiden tot cardiovasculaire problemen en verstoringen in de hersenontwikkeling, vooral bij kinderen. Andere mycotoxinen, zoals zearalenon, die oestrogene eigenschappen hebben, kunnen hormonale onevenwichtigheden veroorzaken, wat leidt tot vruchtbaarheidsproblemen en verstoringen in de menstruatiecyclus. Chronische blootstelling aan lage doses mycotoxinen kan ook bijdragen aan het ontstaan van chronische ontstekingen, wat het risico op auto-immuunziekten, zoals reumatoïde artritis of inflammatoire darmziekten of fybromyalgie, kan verhogen. Ten slotte kunnen neurotoxische mycotoxinen, zoals patuline, secundaire effecten hebben op het zenuwstelsel, wat kan resulteren in cognitieve stoornissen en neurologische aandoeningen zoals tremoren.
Een uitgebreide lijst van mogelijke gevolgen van schimmelintoxicatie vind je in de blog Tip 2 : Ziek van het zieke gebouwen syndroom.
Het identificeren en voorkomen van secundaire ziektepatronen vereist een geïntegreerde aanpak, met strikte controle van voedselveiligheid en bewustwording over de mogelijke gezondheidsrisico's van mycotoxinen. Wil je graag begeleid worden neem dan contact op.
Beschermen:
Het vermijden van voedingsmiddelen die lang bij hoge temperaturen en in vochtige omstandigheden zijn opgeslagen, evenals het inspecteren van voedingsmiddelen op schimmelsporen, is cruciaal. Noten, vooral pinda's, en granen moeten droog en koel worden bewaard om schimmelvorming te voorkomen. Het wassen van groenten en fruit en het kopen van ultra verse producten kan de blootstelling verminderen.
Consumenten kunnen zichzelf beschermen door bewust om te gaan met voedselopslag en regelmatig verpakkingsetiketten te controleren op herkomst en bewaarcondities. Door deze stappen te volgen, verkleinen we de kans op blootstelling aan deze gevaarlijke mycotoxinen.
Hier zijn enkele effectieve stappen die je kunt nemen:
- Kies voor vers: Geef de voorkeur aan lokale en verse gewassen. Kruiden of planten uit je eigen tuin of pot, geplukt net voor het koken. Vers lokaal fruit. Verse groenten en vrucht- en wortel/knolgewassen uit volle grond. Houd er rekening mee dat vruchtgewassen van 1000kilometer verder of uit een serre doorgaans behandeld zijn met anti-fungal middelen. In eerste instantie een goede zaak om schimmelgroei te vermijden, maar deze middelen doden ook de goede schimmels in de darmen. En zorgen evengoed voor disbalans die je absoluut niet wil. Liever geen fruit in de winter dan schimmelgevoelig(e) gedroogd fruit of noten of overbehandeld(e) fruit en groenten.
- Kies voor volle grond: Voeding uit volle grond bevat meer micronutrienten dan voeding die gekweekt is op water of in bakken. De micronutrienten zijn essentieel om de lever en de spijsvertering te ondersteunen om toxines af te voeren en om het immuunsysteem te onderhouden. Groenten gekweekt op water bevatten nauwelijks nog micronutrienten en zijn vooral rijk aan synthetische kalium. Teveel kalium kan net als teveel natrium vocht doen op houden. Hoe meer vocht in het lichaam hoe meer schimmelgroei ook in het lichaam.
- Kies voor grasgevoerd vlees of melk van grasgevoerde koeien: Wanneer dieren vers gras kunnen grazen, hebben ze minder kans om grote hoeveelheden schimmel binnen te krijgen. Wanneer dieren in kooien worden grootgebracht en ze hoofdzakelijk granen en soja te eten krijgen, is er een sterk verhoogde kans op een overdaad aan schimmels en suikers (https://youtu.be/OiCXELMgRtI?si=qYHrKroakzpoH3ZF). Deze schimmels vervuilen het bloed, hoe kleiner hoe dier, hoe schadelijke voor het vlees. Goedkoop kippenvlees is meestal hoog in schimmelsporen. Ook melk van koeien hoofdzakelijk gevoerd met graan heeft vaak caseïne die besmet is met schimmel. Een van de oorzaken van problemen met caseine voor veel mensen.
-
Opslag in een droge en koele omgeving: Bewaar granen, noten en zaden op een koele plek met een lage luchtvochtigheid (onder 60%). Gebruik luchtdichte containers om te voorkomen dat vocht binnendringt. Dit vermindert het risico op schimmelgroei aanzienlijk. Is je keuken een vochtige warme ruimte of heb je vaak last van condens, dan is dat geen ideale plaats voor opslag van voedsel.
-
Regelmatige ventilatie: Bij het opslaan van grote hoeveelheden granen, zoals in opslagruimtes of schuren of kelders, is het cruciaal om voor goede ventilatie te zorgen. Dit helpt om de luchtvochtigheid te verlagen en condensatie te voorkomen.
-
Zorg voor schone opslagruimtes: Maak opslagplaatsen regelmatig schoon om schimmelsporen te verwijderen en herbesmetting te voorkomen. Controleer regelmatig op tekenen van schimmel of vocht.
-
Gebruik van natuurlijke conserveermiddelen: Etherische oliën, zoals tijm- of kruidnagelolie, tea treeolie hebben schimmelwerende eigenschappen en kunnen gebruikt worden als natuurlijke toevoeging bij de opslag van granen. Bv. bij het wassen van voorraadpotten of rekken en kasten.
-
Drogen van gewassen na de oogst: Na de oogst moeten planten (granen, kruiden, vruchten, noten, ...) snel en goed worden gedroogd om het vochtgehalte onder de 14% te brengen, wat schimmelgroei minimaliseert. Mechanische drogers kunnen hierbij helpen. Oogst niet bij vochtig weer maar bij voorkeur bij droog weer.
-
Vermijden van beschadigde granen: Beschadigde granen zijn gevoeliger voor schimmel omdat ze meer oppervlakte bieden en gemakkelijker vocht opnemen. Controleer en verwijder beschadigde korrels voordat je ze opslaat.
- Kies voor geparelde granen: Schimmels bevinden zich meestal aan de buitenkant van granen, voornamelijk op de schil. Dit komt doordat de schil direct wordt blootgesteld aan de omgeving tijdens de groei, oogst en opslag. Schimmelsporen uit de lucht hechten zich gemakkelijk aan het oppervlak van granen. Mycotoxine-producerende schimmels zoals Aspergillus, Fusarium en Penicillium beginnen vaak op de schil omdat daar organisch materiaal zoals stof, vocht en voedingsresten aanwezig zijn, wat een ideale voedingsbodem vormt. Schimmels bevinden zich dus doorgaans vaker op volkoren granen dan op geparelde granen. Granen met schil (zoals ongepelde gerst, haver of spelt, tarwe, bruine rijst, ) hebben een natuurlijke beschermingslaag die niet alleen het graan beschermt, maar ook vocht, stof en schimmelsporen kan vasthouden. De schil biedt bovendien een ruw oppervlak waarop schimmels zich gemakkelijk kunnen hechten.
Bij geparelde granen (zoals geparelde gerst, witte rijst, geparelde tarwe) is de schil verwijderd en wordt het oppervlak gladder en minder vatbaar voor schimmelhechting. Dit proces vermindert de hoeveelheid organisch materiaal dat schimmels kan ondersteunen, waardoor de kans op besmetting afneemt. Bovendien bevatten geparelde granen minder kiemen en vezels, die vaak vocht vasthouden, wat schimmelgroei verder beperkt.
Hoewel geparelde granen minder vatbaar zijn voor oppervlakkige schimmelgroei, zijn ze niet volledig immuun. Als ze in vochtige omstandigheden worden opgeslagen, kunnen ook zij besmet raken. Het correct drogen en opslaan van zowel granen met schil als geparelde granen blijft essentieel om schimmelvorming te minimaliseren.
In de loop der eeuwen zijn veel culturen overgestapt op geparelde granen zoals witte rijst of witte tarwe, geparelde gerst, ge-nixtamaliseerde mais,... en veelal op graanproducten met een kleiner en luchtiger volume (platte broden, stokbroden, crackers, pizza,...). Ook pasta is hier een voorbeeld van: de granen worden gemalen en in vorm gebracht en gedroogd. Pasta is droger van structuur dan een graankorrel, waardoor het minder vatbaar is voor schimmel.
Ook kan je van vers brood toast maken. De toast temperatuur zal de hoeveelheid schimmel reduceren. Bovendien zal de droge toast langer bewaren zonder kans op schimmelvorming dan het smeuige brood zelf. Je kan toast ook invriezen en na het ontdooien opnieuw de toast roosteren. Ook de 2de toast zal schimmels doden en de kans dat de lever een probleem heeft met het graan nog meer verkleinen. Men ziet dan ook dat getoast brood voor minder suikerpieken in het lichaam zorgt dan niet getoast brood, ondanks dat de hoeveel koolhydraten toch gelijk is. - Verhit gedroogde planten voor gebruik: Schimmelsporen kunnen niet tegen langdurige hitte van minstens 160°. Rooster noten, granen zaden en gedroogd fruit bv voldoende hoog en voldoende lang om schimmelsporen te doden. Een voorbeeld hiervan is granola. Wil je brood of gebak langer bewaren zorg dan dat het niet te vochtig is vanbinnen. Bak liever kleine hardere broodjes dan grote of zachte broden. Liever luchtig en hard stokbrood of harde pistolets dan zachte sandwichen, liever toast dan zachte boterhammen. Hoe meer de hitte van de oven de kern kan bereiken hoe meer schimmelsporen gedood worden.
- Mijd (goedkope) noten-, zaden- en pitten-, en vruchtolien: Vaak wordt van afgekeurde of middelmatige partijen planten olie gemaakt. Maar schimmelsporen laten zich door persing niet tegenhouden. Vervolgens worden deze olien behandeld met fungiciden. Maar deze fungiciden zijn geen vriend van een gezonde darmflora. Kies voor vetten van gecertificieerde cooperaties of kies voor ossewit of rundsvet of boter van voornamelijke grasgevoerde koeien. Laat alle private labeling vetten links liggen (bv goedkopere kokosolie of zonnebloemolie of olijfolie in action of grootwarenhuis zelfs als is het bio).
Door deze maatregelen consequent toe te passen, verklein je het risico op schimmel en schadelijke mycotoxinen uit voeding aanzienlijk.
Schimmels in balans brengen:
Om de goede schimmels in je lichaam te ondersteunen wanneer teveel andere zijn, of wanneer ze teniet worden gedaan door fungiciden (anti-schimmelproducten), kan je gebruik maken van cordyceps of Saccharomyces .boulardii
Om de slechte schimmels uit je lever te helpen is voldoende selenium (2) nodig.
Regelmatig een kleikuur doen kan helpen bij het opslorpen van al te veel mycotoxines in de spijsvertering.
In latere blogs zullen we nog meer mycotoxine-binders bespreken.
Ontgiften van schimmels vergt een intensive aanpak. Bij For body and soul helpen we je graag om je gezondheid terug op de rails te krijgen. Wacht niet langer en onderneem nu actie!
Op de hoogte blijven van volgende tips schrijf je in op onze nieuwsbrief.
bronnen:
https://www.nature.com/articles/srep24328 Aflatoxin B1 contamination in maize in Europe increases due to climate change
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mycotoxins
https://www.mdpi.com/2072-6651/5/4/605 Detection of Mycotoxins in Patients with Chronic Fatigue Syndrome
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9143439/ Contamination, Detection and Control of Mycotoxins in Fruits and Vegetables
https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.jafc.6b04847 Worldwide Occurrence of Mycotoxins in Cereals and Cereal-Derived Food Products: Public Health Perspectives of Their Co-occurrence
https://books.google.be/books?id=MfhyDwAAQBAJ&pg=PA463&lpg=PA463&dq=france+grocery+soy+ochratoxin&source=bl&ots=U-fRN9aLp7&sig=ACfU3U15KI2G4fGrYeDHtnDXl66FQlNXwQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjjkovI1f6GAxVm2QIHHTFaBLI4ChDoAXoECAcQAw#v=onepage&q=france%20grocery%20soy%20ochratoxin&f=false Mycotoxins in Plants and Plant Products: Cocoa, Coffee, Fruits and Fruit
https://en.wikipedia.org/wiki/Aflatoxin
https://www.nature.com/articles/s41598-024-57422-2?fromPaywallRec=false Determination and risk assessment of aflatoxin B1 in the kernel of imported raw hazelnuts from Eastern Azerbaijan Province of Iran
https://www.youtube.com/watch?v=DGV1SZu6dqo Plant poisoning micotoxins
https://www.mdpi.com/1660-4601/17/2/423 Chronic and Acute Toxicities of Aflatoxins: Mechanisms of Action
https://www.facebook.com/QuitSugarSummit/videos/638598737345720/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0021925818530556 Repair of aflatoxin B1 DNA adducts by the UvrABC endonuclease of Escherichia coli.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1568786418303227 Mechanisms underlying aflatoxin-associated mutagenesis – Implications in carcinogenesis
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278691518308494 Aflatoxin B1: A review on metabolism, toxicity, occurrence in food, occupational exposure, and detoxification methods
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022316623005564 Prevention of Aflatoxin B1 Hepatoxicity by Dietary Selenium Is Associated with Inhibition of Cytochrome P450 Isozymes and Up-Regulation of 6 Selenoprotein Genes in Chick Liver
https://food.r-biopharm.com/news/plant-based-food-mycotoxins-in-the-vegan-diet/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0021967322005039
https://www.researchgate.net/publication/384902480_Ochratoxin_A_and_Its_Role_in_Cancer_Development_A_Comprehensive_Review
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0956713507001156 Natural occurrence of 16 Fusarium toxins in edible oil marketed in Germany
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168160505002710#preview-section-cited-by Mould and yeast flora in fresh berries, grapes and citrus fruits
https://www.bridgitdanner.com/womens-wellness-blog/how-toxic-mold-hurts-your-liver
Reactie plaatsen
Reacties